Habilitacja – kariera naukowa w Polsce

Habilitacja – kariera naukowa w Polsce

Kariera naukowa jest ściśle związana ze zdobywaniem stopni i ty­tułów naukowych, dając podstawy do zajmowania coraz wyższej pozycji w świecie nauki oraz związanych z tym uprawnień (np. do samodzielne­go wychowywania młodych naukowców), ale też pewnych obowiązków. Analizując problem kariery naukowej historycznie, należy stwierdzić, że jej kształt ulegał dość licznym zmianom.

Zmienność modelu kariery zawo­dowej ma charakter nie tylko historyczny, ale i geograficzny. Jako przykład zmienności historycznej można wskazać choćby fakt, że w XIII w. bakałarz czy licencjat były stopniami naukowymi. Różnice geograficzne wiążą się z kolei z funkcjonowaniem odmiennych modeli kariery naukowej w po­szczególnych krajach. Nie wdając się w szczegóły, można choćby wskazać, że w większości państw nie występuje stopień naukowy doktora habilito­wanego lub jego odpowiednik.

            Polska również znajduje się w okresie zmian modelu kariery nauko­wej nauczycieli akademickich. Zmiany wprowadzone ostatnią nowelizacją ustawy o stopniach i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki w dość istotny sposób modyfikują model kariery naukowej, zwłaszcza w zakresie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki.

Taki stan rze­czy wymaga poczynienia dwóch uwag ogólnych przed przystąpieniem do szczegółowej analizy obowiązujących rozwiązań. Po pierwsze, przepisy przewidują identyczne reguły kariery naukowej i kariery w zakresie sztuki. Z tego powodu problem kariery naukowej w zakresie sztuki nie będzie rozważany odrębnie. Po wtóre, ze względu na okres przejściowy, konieczne jest odniesienie się zarówno do rozwiązań obowiązujących przed noweli­zacją, jak i tych wprowadzonych ustawą nowelizującą. Przepisy przejścio­we przewidują bowiem, że według przepisów dotychczasowych będą się toczyć nie tylko postępowania o nadanie stopni bądź tytułów naukowych rozpoczęte przed dniem wejścia w życie przepisów nowelizujących, tj. przed 1 października 2011 r. Dają one osobom ubiegającym się o nadanie takich stopni lub tytułów w ciągu dwóch lat od wejścia w życie nowelizacji prawo wyboru postępowania według przepisów dotychczasowych lub znowelizowanych (art. 33 ustawy nowelizującej).

Oznacza to, że przepisy dotychczasowe mogą być stosowane znacznie dłużej niż dwa lata od dnia wejścia w życie nowelizacji. Będzie tak zarówno w przypadku wyboru trybu dotychczasowego na krótko przed upływem okresu dwuletniego, jak i wówczas, gdy postępowanie z jakichkolwiek powodów się przedłuży, na przykład ze względu na konieczność powtórzenia jego całości lub części z powodu popełnionych wcześniej uchybień.